Daar komen de Russen (www.geschiedenis24.nl)
Onlangs liep ik te wandelen langs de Waal bij Nijmegen en stuitte op een bord dat meldde dat tijdens de Koude Oorlog het omliggende land onder water kon worden gezet om de Russen tegen te houden. Hoewel ik al wat ouder ben, wekte het denkbeeld dat hordes Russen de Waalvlakte zouden opstormen en we dan half Nederland onder water zouden zetten, bij mij grote verbazing. Toch was dit de heersende militaire doctrine tot de komst van Gorbatsjov in 1985. Aan de Oost-Duitse grens “vochten” onze jongens (meiden waren er nog nauwelijks) toen massaal mee om de aanstormende Russen tegen te houden, in “levensechte” oefeningen met de overige NAVO-troepen, .
Als we toen toch eens hadden voorzien hoe het zou lopen … dan hadden we het Nederlandse oliebedrijf Argos te Rotterdam, dat deze week door het Russische conglomeraat AFK Sistema (nummer 342 in de Forbes 500 van 2011) werd opgekocht, toen al te gelde kunnen maken, en en passant mogelijk de huidige economische crisis en draconische bezuinigingen deels kunnen voorkomen (de defensie-uitgaven waren toen torenhoog, klein voorbeeld: in 1990 bedroeg het defensiepersoneel met 260.000 ruim het viervoudige van wat het nu is).
Met de verkoop van Argos, één van de grootste Westerse bedrijven voor de opslag, distributie en verkoop van olieproducten en biobrandstof, is Nederland tevens zijn laatste onafhankelijke oliebedrijf kwijt. Andersom past de aankoop prima in de strategie van het Kremlin, die regelmatig in deze blog aan de orde komt, om wereldwijd een flinke vinger in de energiepolitieke pap te hebben. Want aan olie en gas heb je in de huidige wereld, waarin alles draait om de economie, natuurlijk meer dan aan wapens,…die zonder die olie en gas sowieso waardeloos zijn. Met de aankoop van Argos verschaft Sistema zich een eigen verkoopkanaal in West-Europa voor de olieproducten van zijn dochterbedrijven Basneft en Russneft (neft=olie in het Russisch).
Zoals ieder Russisch conglomeraat van formaat, is natuurlijk ook Sistema gelieerd aan het Kremlin. In dit geval komt dat samen in ‘De wonderbaarlijke avonturen van de sluwe Vladimir Jevtoesjenkov.’ Je zou er weer een economische thriller over kunnen schrijven, maar daar heb ik hier geen ruimte voor, dus ik probeer het kort te houden.
In de wilde jaren negentig van de vorige eeuw, toen het Sovjetrijk uiteenspatte, werd Jevtoesjenkov door de Moskouse burgemeester Loezjkov benoemd als slimme doch genadeloze topman van het concern Sistema. Loezjkov richtte dit financiële en industriële conglomeraat, zonder gewetenswroeging, op met de middelen en macht van de gemeente (net zo goed als hij zonder blikken of blozen zijn vrouw tot Rusland’s grootste vastgoedmagnate en rijkste vrouw maakte, zie: onder). De reden voor de oprichting van de Sistema-holding was dat de Moskouse burgemeester door de nieuwe president Jeltsin, die geen concurrerende tsaar duldde, op de huid werd gezeten en een eigen machtsbasis nodig had. Met Sistema, onder meer eigenaar van de Russische KPN: MTS, lukte het Loezjkov die tegenmacht te scheppen (en tot twee jaar geleden wist Loezjkov de Moskouse troon vast te houden, zie: onder).
En raad u eens wie nu – met 64,8%- de meerderheidsaandeelhouder is van Sistema, ja heel goed, dat is diezelfde Vladimir Jevtoesjenkov. Tevens is hij voorzitter van de Raad van Directeuren, en zijn zoon Feliks is plaatsvervangend CEO. Sluw als hij is, liep Volodja (verkleinnaam voor Vladimir) namelijk na de benoeming van Poetin tot president in 2000 razendsnel over van het kamp Loezjkov naar dat van de nieuwe sterke man.
Jevtoesjenkov behoort dus tot de kern van de eerste generatie Russische roverskapitalisten, die door het plunderen van de Russische staat rijk en machtig zijn geworden. Maar zoals de verhalen van niet minder illustere oligarchen als Chodorkovski en Berezovski aantonen, was rijk worden in het Wilde Russische Oosten één, maar vergde rijk te blijven, voor alles, nog een andere kwaliteit: flexibiliteit. En hoe onovertroffen Jevtoesjenkov senior wat dat betreft is, toonde hij weer eens in een interview voor de Russische tv na het World Economic Forum in Sint-Petersburg afgelopen juni. Gevraagd naar wat hij het belangrijkste vond in de openingstoespraak van president Poetin, antwoordde hij: “Zijn voornemen om de strijd met corruptie aan te binden”.
‘Да, да, Nederlands oliebedrijf, wat denkt u?’
‘Prima, gaan met die банан!’
